Şirketlerin Yararlancakları E-İhracat Destekleri
E-ticaret verileri dikkate alındığında, son yıllarda Türkiye’nin e-ihracat konusunda hızlı bir yükseliş trendi içerisinde olduğunu görüyoruz. Ancak, dünya e-ticaret pazar büyüklüğü dikkate alındığında önümüzde kat edilecek uzun bir mesafenin olduğu aşikar. Bu kapsamda, lojistik maliyetler, gümrük vergileri, ulaşım süresi vb. hususlar sınır ötesi ticarette girişimcilerin karşılarına çıkan zorluklardır. Türkiye’de KOBİ ve girişimcilerin bu zorlukların üstesinden gelebilmesi açısından kamu kurumlarının desteği, şirketlerin e-ihracat faaliyetlerinin teşvik/destek paketleriyle desteklenmesi büyük öneme sahiptir.
Ticaret Bakanlığı bu anlamda hızla gelişen bu ekosistemi yakından takip etmiş, 25 Ağustos 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5986 sayılı Karar ile şirketlerin sınır ötesi e-ihracata yönelik faaliyetlerini desek kapsamına almıştır. Bu desteklerden Türk Ticaret Kanununa göre kurulan kollektif şirketler, komandit şirketler, anonim şirketler ve kooperatifler yararlanabilirken, halk arasında şahıs şirketi olarak adlandırılan ve Borçlar Kanununa göre kurulan Adi Ortaklıklar yararlanamamaktadır.
Şirketlerin bu desteklerden yararlanabilmeleri için bir takım şartları sağlamaları gerekmektedir. Bunları genel ve yararlanıcı bazından özel şartlar olarak 2 sınıfa ayırabiliriz. Genel şartlar, tüm yararlanıcıların sağlaması gereken asgari şartları ihtiva ederken, özel şartlar yararlanıcı bazında sağlanması gereken şartları içermektedir. Bu koşulları sağlayan şirketlerin öncelikle üyesi bulundukları ihracatçı birliği tarafından destek kapsamına alınmaları, akabinde gerekli bilgi/belgelerle e-ihracat destek unsurlarına ilişkin ön onay ve destek ödeme başvurusunda bulunmaları gerekmektedir. Bu aşamada destek başvurularının içerik, şekil ve bütünlük olarak uygun olması işlemlerin sorunsuz bir şekilde ilerleyebilmesi açısından çok önemlidir. Bu konuda profesyonel hizmet alınması sağlıklı olacaktır. Destek unsurlarına ilişkin hususlarda tereddüt olması durumunda başvurunuz olumsuz sonuçlanabilmektedir.
Şirketlerin Yararlanacakları Destek Türleri Nelerdir ?
E-İhracat destek unsurları yararlanıcılara göre farklılık göstermektedir. Bu itibarla Şirketler 4 farklı e-ihracat destek türünden yararlanabilmektedir. Bunlar,
- Dijital Pazarlama Tanıtım Desteği
- Sipariş Karşılama Hizmeti Desteği
- Pazaryeri Komisyon Gideri Desteği
- Çevrimiçi Mağaza ve Hedef Ülke E-Ticaret Paydaşlarından Alınan Hizmet Desteği
şeklinde sıralanmaktadır. Bu destek türlerinin bir kısmından destek kapsamına alına tüm şirketler yararlanabiliyorken, bir kısmından ancak belirlenen hedef ülkelerde faaliyet gösteren şirketler yararlanabilmektedir. Konunun detaylarını desteklere ilişkin konu başlıkları altıda detaylıca ele alalım.
Dijital pazaryeri tanıtımları pazaryerinde tıklama başına ödeme yapılabilen reklamların kullanılması suretiyle uygulanan pazarlama yöntemleri dâhil ürünlerin ve markaların pazaryerlerinde ön plana çıkarılmasına yönelik aracı hizmet sağlayıcı şirket tarafından sunulan dijital pazarlama hizmetlerini ifade etmektedir.
Dijital pazaryeri tanıtım desteği ise; yurt dışı Pazaryerlerinden alınan tıklama başına ödeme ve ürüne ilişkin yorum hizmetlerini kapsamaktadır. Ancak bu desteğe ilişkin komisyon, üyelik, vergi(dolaylı vergi hariç) ve diğer ücretler destek kapsamında değildir. Bu kapsamda şirketlerin yurtdışı pazaryerleri üzerinden gerçekleştirdiği, dijital reklam üzerinden dönen toplam satışlarının %20’sini aşmayan dijital pazaryeri tanıtım giderleri %50 oranında her pazaryeri için 3 yıl süre ile desteklenmektedir. 2023 yılı itibariyle şirketler için bu desteğin üst limiti yıllık 13.754.000 TL’dir.
Şirketlerin yararlanacağı destek tutarları hesaplanırken yurt dışı pazaryerlerinde gerçekleştirdiği dijital reklam üzerinden dönen toplam satışlarının hesaplanmasında Satışların Reklam Maliyet Oranı(SRMO) ve Reklam Dönüşüm Katsayısı(RDK) dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda Satışların reklam maliyet oranı en fazla %20 olabilirken, Reklam dönüşüm katsayısı en az 5 olmalıdır. Bu kavramların tanımına aşağıda yer verilmiştir.
- Satışların Reklam Maliyet Oranı(SRMO): Tıklama başına Reklam harcamasının yurt dışı pazaryerleri üzerinden gerçekleşen 1 birimlik satış içerisindeki oranını ifade eder.
- Reklam Dönüşüm Katsayısı(RDK): Tıklama başına reklam harcamalarının geri dönüş oranını(1/SRMO) ifade eder.
Sipariş Karşılama Hizmeti Desteği
Sipariş Karşılama; E-İhracat kapsamında şirketin yeni bir siparişinin, son varış noktasındaki depo hizmetlerinden varış ülkesindeki müşteriye ulaştırmasını ifade etmektedir.
Sipariş karşılama hizmetleri, birim başına sipariş karşılama hizmeti giderleri(iade ve kabul dâhil) ve depolama giderlerinden oluşmaktadır. Bu iki unsura ilişkin giderler destek kapsamındadır. Şirketlerin, e-ihracat yapılan ülkedeki toplam e-ticaret satışlarının %10’unu aşmayan kısmı için Bakanlık tarafından belirlenen firmalardan veya doğrudan ilgili pazaryerlerinden alınacak sipariş karşılama hizmetlerine ilişkin giderler %50 oranında her bir ülke için en fazla 3 yıl süreyle desteklenmektedir. 3 yıllık azami süreler ön onay verilen ve sipariş karşılama hizmeti alınan her ülke için ayrı hesaplanmaktadır. Hedef ülkelere yapılan sınır ötesi e-ihracatta destek oranı 20 puan artırılır. Bu hizmetlere ilişkin komisyon, üyelik, vergi(dolaylı vergiler hariç) ve diğer ücretler ile ürünün ilgili ülkeden geri çekilmesi ya da imhasına yönelik hizmetler destek kapsamında değerlendirilmemektedir. 2023 yılı itibariyle şirketlerin sipariş karşılama hizmetinden yararlanabileceği destek üst limiti yıllık 13.754.000 TL’dir.
Şirketlerin ilgili ülkede yurt dışı pazaryerlerine ilave olarak kendi e-ticaret sitesinden ya da o ülkede bulunun diğer dijital platformlar üzerinden doğrudan satışının olduğunu beyan etmesi durumunda sipariş karşılama giderlerine ilişkin toplam e-ticaret satışlarının hesaplanmasında ilgili ülkeye gerçekleştirilen Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesi ile Gümrük Beyannamelerinde E-Ticaret olarak beyan edilen toplam e-ihracat değeri esas alınarak bu rakamın %10 una ilişkin sipariş karşılama hizmeti destek kapsamında değerlendirilir.
Sipariş karşılama hizmetinin AB’deki ülkelerden birinde yerleşik firmadan alınması durumunda farklı bir AB üyesi için de bu destekten faydalanılamaz. Yine Sipariş Karşılama Hizmeti bir AB üyesi ülkesi için alınırken satışların ağırlıklı olarak başka bir AB üyesi ülkede yapılması durumunda İhracat Genel Müdürlüğü’nün uygun görüşü ile %10’u hesaplanacak ülke satışları için ağırlıklı olarak satış yapılan ülke satışları esas alınarak hesaplanabilir.
Pazaryeri Komisyon Gideri Desteği
Dünya dış ticaretinde ülkeler, yerli üreticileri korumak, ödemeler dengesindeki açıkları kapatmak vb. nedenlerle uygulamada tarife önlemlerinin yanı sıra tarife dışı önlemlere başvurarak dış ticarette korumacı politikalar benimseyebilmektedir. Bu kapsamda bazı pazarlara girmek rekabet açısından zor ve maliyetli olabilmekte, Türk girişimcileri de bu pazarlara girme konusunda pek istekli olmamaktadır. Diğer taraftan dünya e-ticaret pazarında ülkemizin payının artırılması ihracat hedeflerimiz açısından oldukça önemlidir.
Ticaret Bakanlığı E-İhracata yönelik destelerde bu hususları dikkate almış ve pazar edinilmesi nispeten zor, e-ticaretin hızlı gelişim gösterdiği pazarlarda Türk şirketlerinin de yer edinebilmesi adına bu ülke pazarlarına girmek isteyen şirketlere ilave destek türü olarak Pazaryeri Komisyon Gideri Desteğini sağlamıştır.
Bu desteğin konusuna gelecek olursak, Pazaryerleri satılan ürünün bulunduğu kategoriye göre satış bedeli üzerinden belirli oranlarda komisyon alabilmektedir. Bu oranlar ülkesine, pazaryerine ve ürün kategorisine göre değişkenlik göstermekle birlikte %10 ila %20 arasında değişkenlik göstermekle birlikte e-ihracat satıcılarının önemli bir maliyet kalemini oluşturmaktadır.
Pazaryeri komisyon gideri desteği kapsamında, şirketlerin yurt dışı pazaryerlerinde gerçekleştirdikleri pazaryeri komisyon harcamaları % 50 oranında desteklenmektedir. Bu destek 3 yıl süreyle sağlanırken, şirketlerin kademelerine göre alabilecekleri destek üst limiti yıllık 1.357.000 TL’dir.
Bu desteklerden yararlanacak hedef ülkelerin belirlenmesinde,
- Hedef Ülkeler Listesinde yer alan ve nüfusu 100 milyonun üzerinde olan,
- E-ticarete konu genel perakende ürünlerinde gümrük vergileri %20nin üzerinde ve bu ürünler için toplam vergi yükünün pazara girişe engel teşkil edecek seviyede olması,
- İthalata yönelik teknik önlemler alınmaya yatkın olan,
- Bireysel gönderilerde gümrük muafiyeti 50 ABD doları ve altında olan,
- Türk ürünlerinin o ülkede yerleşik pazaryerlerinde listelenme oranı düşük olan,
ülkeler, Bakanlık yurt dışı temsilcisinin görüşü alınmak suretiyle İhracat Genel Müdürlüğü tarafından belirlenmektedir. 2023 yılı itibariyle bu desteklerden, Arjantin, Brezilya, Endonezya, Filipinler, Hindistan ve Mısırda faaliyet gösteren e-ihracat paydaşları yararlanabilmektedir.
Bu desteklerden yararlanabilmek için Şirketlerin yurtdışı pazaryerlerinde listelenecek ürünler için KTÜN bilgisinin, üretim yerinin(ülke) ve tescilli marka bilgisinin pazaryeri ürün listeleme sırasında gösterilmesi gerekmektedir. Şirketler sadece kendi tescilli markalarına yönelik olarak bu destekten yararlanabilirler.
Kooperatiflerin yahut Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesine sahip şahısların sınai olmayan el işi ürünlerinin yurt dışı pazaryerlerinde listelemeleri durumunda bu destekten yararlanabilmeleri için KTÜN bilgisi şartı ve tescilli marka şartı aranmamaktadır.
| PAZARYERİ KOMİSYON DESTEĞİ VERİLECEK ÜLKE LİSTESİ | ||
|---|---|---|
| ARJANTİN | BREZİLYA | ENDONEZYA |
| FİLİPİNLER | HİNDİSTAN | MISIR |
Çevrimiçi Mağaza ve Hedef Ülke E-Ticaret Paydaşlarından Alınan Hizmet Desteği
Dünyadaki e-ticaret pazarına baktığımızda ülkeler ve pazaryerleri arasında farklı uygulamaların olduğunu görmekteyiz. Bu uygulamalar arasında hedef pazara girecek olan şirketlerden ön koşul olarak yerli şirketlerle bir takım zorunlu işbirlikleri yapılması da yer alabilmektedir. Bu yükümlülükler ise şirketlerin hedef ülkedeki yurt dışı e-ticaret pazarına girişine ilişkin isteklerini olumsuz etkilemektedir. Bu durum ülkemizin dünya e-ticaret pazarındaki payını artırması açısından kritik öneme sahiptir.
Bu uygulamalara en güzel örneklerden birisi de Çin Halk Cumhuriyetindeki e-ticaret pazarıdır. Çin Halk Cumhuriyetindeki e-ticaret uygulamalarına baktığımızda Insider Intelligence verilerine göre 2022 yılında 1 milyar yerel tüketicinin e-ticaret alışverişi yaptığını, bunun tüm perakende satışları içerisindeki payının ise 45,3 olduğunu görmekteyiz. 2021 ylında 4,9 trilyon dolar olan dünya e-ticaret hacmi sıralamasında 2,7 trilyon dolar ile Çin ilk sırada yer almaktadır.
Çinin en büyük pazaryerlerine baktığımızda Taobao&Tmall %56, JD %23 ve Pingduoduo %7 olmak üzere pazarın yaklaşık %90’ına hakimdir. Bu pazaryerleri, yabancı satıcıların bir TP danışmanıyla çalışmasını zorunlu tutmaktadır. TP danışmanları ürünün pazara hazırlanmasından tanıtım faaliyetlerine kadar bir çok alanda teknik danışmanlık hizmeti vermekte ve bunun karşılığında yıllık aidat ve ürün satışından komisyon olarak ücret almaktadır. Firmalar ayrıca online mağaza, çevrimiçi pazaryerlerinde tek seferlik teminat, yıllık aidat ve ürün satışından komisyon olmak üzere farklı kalemlerde ödeme yapmak durumundadır.
Bu anlamda Ticaret Bakanlığı, Çin Halk Cumhuriyeti ile benzer uygulamalara sahip Hindistan ve Japonya gibi global e-ticaret pazarının büyük bir bölümünü kapsayan bu ülkelerde Türk Şirketlerinin de yer edinebilmesi adına 24.08.2022 tarihli 5986 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan E-İhracat Destekleri Hakkında Kararda bu durumu dikkate alarak destek kalemleri arasında “çevrimiçi mağaza ve hedef ülke e-ticaret Paydaşlarından Alınan Hizmet Desteği” adlı destek paketini yaralanıcılara sunmuştur. Bu anlamda söz konusu destek ile Şirketler bu pazarlarda daha rahat yer edinme imkanına kavuşacak ve pazar maliyetleri ciddi anlamda desteklenmiş olacaktır. Şimdi bu desteğin detaylarını ele alalım.
Bir önceki takvim yılı Gümrük Beyannamelerindeki ihracat tutarı ve Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamelerindeki e-ticaret olarak beyan edilen ihracat tutarı toplamının 2.500.000 ABD doları üzerinde olduğu tespit edilen Şirketlerin, hedef ülkelerin yurt dışı pazaryerlerinde çevrimiçi mağaza açılmasına, bu mağazaların yıllık ödemelerine ve ülkelerin e-ticaret paydaşlarından alacakları hizmetlere ilişkin giderleri, her ülke için 3 yıl olmak üzere %50 oranında desteklenmektedir.
2023 yılı verilerine göre şirketler yıllık 2.714.000 TL ye kadar bu destekten yararlanabilmektedir. Bu kapsamında Şirketlerin,
ÇİN, HİNDİSTAN VE JAPONYA’daki pazaryerlerinde alacakları,
- Mağaza hesap açılışı,
- Mağaza tasarımı,
- Mağaza yıllık ödemeleri,
- Listelenen ürün ve markaların içeriklerine ait tercüme hizmeti,
- Ürün ve markaların listelenmesi ve yönetimi hizmeti,
- Ürün, lojistik, gümrük işlemleri takibi ve yönetim hizmeti,
- Kampanya ve sipariş yönetimi hizmeti,
- İptal ve iade işlemlerinin yapılması ve yönetimi hizmeti,
- Müşteri ilişkileri yönetimi hizmeti,
- Dijital pazarlama ve sosyal medya yönetim hizmeti,
- Satış raporlama ve analiz paylaşımına yönelik hizmetler destek kapsamındadır.
E-ticaret paydaşına yapılacak olan satış üzerinden komisyon ödemeleri ile yurt dışı pazaryerine veya e-ticaret paydaşına depozito olarak verilen ödemeler destek kapsamında değerlendirilmemektedir.
| PAZARYERİ KOMİSYON DESTEĞİ VERİLECEK ÜLKE LİSTESİ | ||
|---|---|---|
| ÇİN HALK CUMHURİYETİ | HİNDİSTAN | JAPONYA |
Fatih BOYDAK
Partner
Fullbright Global
